Osprzęt linii napowietrznych zapewnia prawidłowe funkcjonowanie oraz właściwą współpracę, wszystkich podstawowych elementów linii elektroenergetycznych – przewodów fazowych, konstrukcji wsporczych (słupów), izolacji, a także przewodów odgromowych (w przypadku WN i NN).
Osprzęt linii napowietrznych – rodzaje
Osprzęt linii napowietrznych to różnego typu elementy, których najwięcej występuje w łańcuchach izolatorowych (przelotowych i odciągowych), zawiesiach przewodów odgromowych tradycyjnych i OPGW oraz na słupach elektroenergetycznych kablowych, łączących linię napowietrzną z kablową.
Odrębna grupę osprzętu stanowią elementy tłumiące drgania przewodów elektroenergetycznych. Rozróżnia się tu tłumiki drgań Stockbridge’a, stosowane głównie na przewodach pojedynczych (fazowych i odgromowych), a także odstępniki tłumiące stosowane na przewodach fazowych wiązkowych. Ponadto, osprzęt linii napowietrznych stanowią również różnego rodzaju elementy naprawcze, takie jak złączki zaprasowywane, oploty spiralne naprawcze itp.
Osprzęt do linii napowietrznych w łańcuchach izolatorowych
Na osprzęt do linii napowietrznych w łańcuchach izolatorowych składają się uchwyty przelotowe lub odciągowe (w zależności od typu łańcucha), elementy ochronne (pierścienie, rożki) oraz różnego rodzaju łączniki (proste, skręcone, orczyki, przedłużacze, łączniki skokowe, wieszaki itp.).
Uchwyty przelotowe
Uchwyty przelotowe to osprzęt linii napowietrznych przeznaczony do zawieszania przewodów na słupach przelotowych. Podtrzymują one przewody elektroenergetyczne, czyli nie przenoszą naciągu na słupy energetyczne (ich konstrukcję). Uchwyty przelotowe wykonuje się jako tzw. Łódki, z nakładką przykręcaną śrubami, a całość mocowana jest w sposób wahliwy do cięgła. W niektórych rozwiązaniach uchwytów przelotowych, dodatkowo stosuje się oplot ochronny montowany na przewodzie. Ma on na celu zabezpieczenie zewnętrznej warstwy drutów przewodu przed pękaniem, na skutek drgań eolskich.
Uchwyty odciągowe
Uchwyty odciągowe służą do zawieszenia przewodów na słupach elektroenergetycznych w sposób odciągowy. Muszą być zatem tak wykonane w taki sposób, aby wytrzymać pełen naciąg, jaki występuje w przewodzie, przy jednoczesnym pojawieniu się maksymalnego oblodzenia na przewodzie oraz wystąpienia wiatru. Rozróżnia się trzy typy uchwytów odciągowych: zaprasowywane, klinowe oraz oplotowe.
Uchwyty odciągowe zaprasowywane
Osprzęt linii napowietrznych tego typu pozwala oddzielnie wykonać zaprasowanie rdzenia przewodu oraz jego zewnętrznej części aluminiowej. W tym celu stosuje się specjalne prasy hydrauliczne, wyposażane w zestawy odpowiednio ukształtowanych kamieni, oddzielnie dla każdej średnicy przewodu. Uchwyty odciągowe zaprasowywane najczęściej wykorzystuje się w liniach SN i WN, ze względu na prostą budowę, dużą wytrzymałość mechaniczną oraz pewne połączenie elektryczne. Ich wadą jest konieczność stosowania odpowiednich pras hydraulicznych oraz stosunkowo długi czas montażu.
W przypadku konieczności zrealizowania połączenia dwóch odcinków przewodów, sprawdzi się z kolei osprzęt linii napowietrznych w postaci złączek zaprasowywanych śródprzęsłowych. Te elementy o kształcie tuby, wykonuje się podobnie do uchwytów zaprasowywanych. Zapewniają one odpowiednie połączenie mechaniczne i elektryczne przewodów.
Uchwyty odciągowe klinowe
Osprzęt linii napowietrznych tego typu wykonany jest z odpowiednio ukształtowanego korpusu, przez który przechodzi przewód. Dodatkowo w korpusie umieszczone są dwa kliny, które utrzymują przewód. Uchwyty odciągowe klinowe zapewniają łatwy i szybki montaż, eliminują konieczności stosowania dodatkowych urządzeń, a także pozwalają na demontaż i ponowne zawieszenie przewodu lub jego regulację, na tym samym uchwycie odciągowym. Ich wadą jest nieco mniejsza siła wyślizgu przewodu z uchwytu, w porównaniu do uchwytów zaprasowywanych.
Uchwyty odciągowe oplotowe
Osprzęt linii napowietrznych tego typu jest rzadko stosowany, ze względu na wysokie koszty oraz długi czas montażu. Uchwyty odciągowe oplotowe wykorzystuje się przede wszystkim do zawieszania przewodów odgromowych OPGW, skojarzonych z włóknami światłowodowymi, a także w samonośnych przewodach światłowodowych ADSS – występujące w nich delikatne włókna światłowodowe eliminują możliwość zastosowania uchwytów zaprasowywanych czy klinowych.
Osprzęt linii napowietrznych do słupów kablowych
Na osprzęt linii napowietrznych tego typu składają się przede wszystkim głowice kablowe, ograniczniki przepięć, liczniki zadziałań oraz różnego rodzaju uchwyty do mocowania kabli do konstrukcji słupa.
Głowice kablowe to elementy kompozytowe nakładane na odpowiednio przygotowane kable, a następnie montowane do konstrukcji słupa. Zakończone są zaciskiem – który może być przykręcany do odpowiednich zacisków przewodów napowietrznych – lub sworzniem, na którym montuje się zaciski dostosowane do średnicy przewodów napowietrznych. Ograniczniki przepięć z kolei, to osprzęt linii napowietrznych, przeznaczony do zabezpieczenia kabla przed skutkami przepięć łączeniowych lub atmosferycznych. W celu zapewnienia właściwej ochrony, ograniczniki powinny być połączone z głowicą kablową bezpośrednio lub przewodem, o możliwie najkrótszej długości.
Osprzęt linii napowietrznych a drgania eolskie przewodów
Osprzęt linii napowietrznych może być również stosowany do ochrony przewodów fazowych i odgromowych przed tzw. drganiami eolskimi. Wiejący jednostajnie wiatr z prędkością kilku metrów na sekundę, wywołuje drgania przewodów o niewielkiej amplitudzie (maksymalnie 15 cm), lecz dużej częstotliwości (do 100 Hz). Mogą one niekorzystnie wpływać na przewody w liniach napowietrznych i prowadzić do zmęczeniowego pękania drutów. W celu wyeliminowania tego zagrożenia należy stosować odpowiednie elementy tłumiące.
Osprzęt linii napowietrznych, który obecnie stosuje się najczęściej w tym celu, to czterorezonansowe tłumiki drgań Stockbridge’a wykonane z dwóch ciężarków o odpowiednich masach i połączonych ze sobą stalową linką. Całość montuje się do przewodów przy pomocy specjalnego uchwytu zaciskowego lub oplotowego. W liniach SN z przewodami niepełnoizolawanymi, do ochrony przed drganiami eoliskimi, stosuje się tłumiki spiralne wykonane z tworzywa sztucznego, owijane wokół przewodu. Z kolei w liniach NN z przewodami wiązkowymi – specjalne odstępniki tłumiące. Dobór odpowiedniego rozwiązania, zapewniającego właściwą ochronę przed drganiami eolskimi, uzależniony jest od typu przewodu, długości poszczególnych przęseł w linii oraz typowego naciągu w przewodzie EDS (ang. Every Day Stress).
Osprzęt linii napowietrznych jako oznakowanie lotnicze
Osprzęt linii napowietrznych występuje również w postaci dziennego oznakowania lotniczego, którego stosowanie jest obowiązkowe w liniach WN i NN, zlokalizowanych w pobliżu lotnisk. Oprócz odpowiedniego pomalowania konstrukcji słupów, wymagane jest również zawieszenie kul ostrzegawczych na przewodach odgromowych. Zazwyczaj wykorzystuje się kule o śr. 60 cm, wykonane z tworzywa sztucznego w kolorze białym, czerwonym lub pomarańczowym. Montuje się je maksymalnie 30 m od siebie, w związku z tym w liniach z jednym przewodem odgromowym i długich przęsłach, może wystąpić konieczność zawieszenia w jednym prześle nawet kilkunastu kul o masie 6–7 kg każda. W takich sytuacjach należy zwrócić szczególną uwagę na wytrzymałość mechaniczną przewodu odgromowego, ponieważ kule narażone są na osadzanie się na nich lodu oraz na oddziaływanie wiatru, co może powodować znaczny wzrost naciągu.
Osprzęt linii napowietrznych – tabliczki informacyjne
Osprzęt linii napowietrznych stanowią także tabliczki ostrzegawcze, numeracyjno-kodowe oraz fazowe, przeznaczone do znakowania słupów elektroenergetycznych. W liniach dwu- lub wielotorowych dodatkowo stosuje się tabliczki torowe, a w przypadku linii WN i NN często wykorzystuje się tabliczki do oblotów, z numerami słupów, które montuje się na co piątym slupie, w najwyższej jego części, w celu łatwiej identyfikacji podczas inspekcji lotniczej.
Publikacja artykułu: październik 2021 r.