Oprawy oświetleniowe przemysłowe – deklaracje i certyfikaty a bezpieczeństwo

Oprawy oświetleniowe przemysłowe – przepisy prawne w UE dotyczące bezpieczeństwa stosowania

Oprawy oświetleniowe przemysłowe produkowane w UE, a także te pochodzące z importu muszą spełniać ujednolicone unijne przepisy prawne. W kwestii bezpieczeństwa stosowania produktu, konieczne jest zapewnienie zgodności z następującymi, obowiązującymi obecnie dyrektywami:

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/35/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku sprzętu elektrycznego przewidzianego do stosowania w określonych granicach napięcia (Dyrektywa niskonapięciowa LVD),
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do kompatybilności elektromagnetycznej (Dyrektywa kompatybilności elektromagnetycznej EMC),
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/65/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dyrektywa RoHs II),
• Dyrektywa delegowana Komisji (UE) 2015/863 z dnia 31 marca 2015 r. zmieniająca załącznik II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/65/UE w odniesieniu do wykazu substancji objętych ograniczeniem (Dyrektywa RoHs III).

Oprawy oświetleniowe przemysłowe w wykonaniu przeciwwybuchowym muszą dodatkowo spełniać wytyczne określone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/34/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej (Dyrektywa ATEX).
Dyrektywy UE zawierają wytyczne i cele, jakie muszą spełnić wszystkie państwa UE. Sposób osiągnięcia tych celów zależny jest od każdego z państw indywidualnie.

Oprawy oświetleniowe przemysłowe – deklaracje zgodności UE

Oprawy oświetleniowe przemysłowe spełniające wspomniane wcześniej dyrektywy UE należy uznać za produkty bezpieczne. Obecnie każdy sprzedawany sprzęt elektroniczny musi mieć dołączoną deklarację zgodności UE. Producent, który wystawia taki dokument, potwierdza spełnienie wymagań obowiązujących norm przedmiotowych. Wiąże się to z odpowiedzialnością prawną oraz karami finansowymi w przypadku niespełnienia wymagań. Mimo to, na rynku zdarzają się tego typu wyroby. Jest to sytuacja niekorzystna dla użytkowników końcowych, którzy nie będąc specjalistami w tym zakresie, chcą wybrać produkty gwarantujące bezpieczeństwo.

W odpowiedzi na te potrzeby producenci decydują się na certyfikację swoich rozwiązań. Certyfikaty stanowią potwierdzenie spełnienia wymagań, zaś ich utrzymanie wiąże się z audytami przeprowadzanymi przez jednostki certyfikujące, które je wydały. W tym miejscu należy wspomnieć, że oprócz certyfikacji dobrowolnych istnieją również obligatoryjne – wymagane przepisami prawa.

Certyfikat ENEC dla opraw oświetleniowych przemysłowych

Normy serii PN-EN 60598 są podstawowymi normami dotyczącymi opraw oświetleniowych. Spełnienie określonych w nich wymagań musi być zadeklarowane przez każdego producenta wprowadzającego produkt na rynek UE. Taką deklarację, na własną odpowiedzialność, może wystawić każdy. Niestety jest to prosta droga do tego, aby na rynku pojawiły się produkty niebezpieczne.

Certyfikat ENECE potwierdza, że oprawy oświetleniowe spełniają wymagania normy EN 60598-1 oraz wszystkich mających zastosowanie norm szczegółowych. Certyfikacja jest całkowicie dobrowolna, badania przeprowadzane są w akredytowanym laboratorium, a produkcja zostaje objęta nadzorem. Coroczne audyty oraz testy kontrolne próbek mają na celu sprawdzenie czy producent stosuje się do zapisów dokumentacji uzgodnionej oraz używa tych samych komponentów.

Certyfikat ENEC jest dokumentem uznawanym na całym świecie, a o jego rozpoznawalności może świadczyć fakt, że coraz częściej pojawia się on jako wymóg w projektach i przetargach. Jest to uzasadnione działanie, ponieważ przy obecnym wyścigu cenowym, kwestie bezpieczeństwa mogą czasem schodzić na dalszy plan.

Rozwinięciem certyfikacji ENEC jest ENEC+. W celu uzyskania tego dokumentu należy spełnić wszystkie wymagania przewidziane w ENEC, a dodatkowo dokonać pomiarów wydajności i zużycia energii.

Ujednolicenie wymagań ułatwia inwestorowi bezpośrednie porównanie produktów, a producentowi umożliwia potwierdzenie ich jakości oraz stałości parametrów technicznych.

Oprawy przemysłowe awaryjne

Oprawy przemysłowe awaryjne również wchodzą w zakres certyfikacji ENEC, jednak jest ona niewystarczająca w świetle obowiązujących w Polsce wymagań. Ze względu na Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych, na terenie Polski obowiązkowe jest uzyskanie Dopuszczenia do Stosowania, wydawanego przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej (CNBOP). Dokument ten jest wymagany dla wszystkich opraw awaryjnych i stanowi potwierdzenie spełnienia wymagań normy PN-EN 60598-2-22.

W trakcie badań sprawdzane są parametry dotyczące pracy awaryjnej oraz ich zgodność z deklaracjami producenta, zawartymi w instrukcjach i kartach katalogowych. Uzyskanie Dopuszczenia do Stosowania wiąże się z obowiązkiem przechodzenia cyklicznych audytów oraz corocznym poborem próbek, w celu przeprowadzenia badań nadzorujących. Stanowi to dodatkową gwarancję bezpieczeństwa użytkowników, szczególnie w sytuacjach zagrożenia życia, gdy oprawy przemysłowe awaryjne muszą działać niezawodnie, aby zapewnić ludziom bezpieczną ewakuację.

Oprawy przeciwwybuchowe

Oprawy przeciwwybuchowe to osobna grupa produktów, przeznaczona do pracy w strefach zagrożenia wybuchem gazów, oparów, mgieł cieczy oraz pyłów i ich mieszanin z powietrzem. Dyrektywa ATEX nakłada na producentów konieczność certyfikacji produktów kategorii I (stref 0, 20) oraz kategorii II (1, 21), a także umożliwia dobrowolną certyfikację urządzeń kategorii III (strefa 2, 22).

W związku z tym, że praca w strefach zagrożenia wybuchem z natury niesie ze sobą potencjalnie niebezpieczeństwo należy dążyć do jak największego jego ograniczenia. Otrzymanie certyfikatu ATEX dla opraw oświetleniowych wiąże się z nadzorem producenta przez jednostkę notyfikowaną, a także dodatkowymi wymaganiami w zakresie przeprowadzania niezbędnych szkoleń, wdrożenia procedur oraz prowadzenia dokumentacji. Wszystkie te działania mają na celu zapewnienie możliwie najwyższego poziomu bezpieczeństwa oraz jakości wytwarzanych produktów. W przypadku urządzeń kategorii III, certyfikacja nie jest obligatoryjna, jednak ze względu na jakość i bezpieczeństwo coraz więcej inwestorów decyduje się na zakup jedynie certyfikowanych rozwiązań.

Oczywiście oprawy oświetleniowe przemysłowe w wykonaniu przeciwwybuchowym muszą również spełniać wymagania odpowiednich norm przemysłowych. Zanim uzyskają certyfikat ATEX są sprawdzane pod kątem zgodności z normami z serii PN-EN 60598.

ISO9001 – zapewnienie jakości produkcji

Jednym ze sposobów na potwierdzenie kompetencji producentów w zakresie produkcji oraz utrzymania odpowiedniej jakości wyrobów, jest certyfikowany System Zarządzania Jakością (SZJ). Firma decydująca się na zewnętrzne, okresowe sprawdzanie procedur i rejestrów (m.in. projektowania, zakupów i produkcji), pozwala, aby strona trzecia nadzorowała jej działania.

Uzyskanie certyfikowanego SZJ jest o tyle istotne z punktu widzenia inwestora, że nakłada na producenta obowiązek cyklicznego wzorcowania urządzeń pomiarowych, wykorzystywanych w procesach wytwarzania oraz sprawdzania wyrobów.

Bezpieczne oprawy oświetleniowe przemysłowe

Jak już wspomniano oprawy oświetleniowe przemysłowe muszą przede wszystkim spełniać wymagania techniczne stawiane przez prawo, które mają zapewnić m.in. bezpieczeństwo ich użytkowania. Podstawowymi dokumentami potwierdzającymi zgodność produktów z obowiązującymi przepisami prawnymi są deklaracje zgodności UE. Jednak, aby mieć gwarancję, co do jakości wyrobów i ich parametrów, należy zwrócić uwagę również na inne wytyczne stawiane przez różnego rodzaju systemy certyfikacji, zarówno obligatoryjne, jak i całkowicie dobrowolne.

Ponadto, istotny jest także sam dostawca opraw i jego podejście do procesu produkcji oraz jakości oferowanych wyrobów. Co istotne, w tym zakresie również istnieją odpowiednie wymagania, których spełnienie potwierdzają stosowne certyfikaty (np. SZJ), dzięki czemu inwestor nie musi zdawać się jedynie na zapewnienia producenta, tylko na dokumentacji jaką od niego uzyskał.